Kaliteyi Sürecin İçine Yerleştirmek
Üretimde kaliteyi son kontrolde yakalamaya çalışmak çoğu zaman geçtir. Bir hata hattı geçtiğinde maliyet artar, müşteri güveni azalır. Jidoka (otonomasyon), bu soruna kökten yaklaşır: Hata oluştuğu anda süreci durdurur, problemi görünür kılar ve kök neden çözülmeden devam etmez.
Toyota’nın “insan dokunuşlu otomasyon” yaklaşımı olarak bilinen Jidoka, makinelerin anormallikleri algılamasını sağlarken, çalışanlara da hattı durdurma yetkisi verir. Böylece kalite, üretimin sonunda değil, tam ortasında güvence altına alınır.
Jidoka Nedir?
Jidoka, yalın üretimin iki temel sütunundan biridir (diğeri: Just in Time). Türkçeye genellikle otonomasyon veya yerleşik kalite olarak çevrilir. Temel prensibi:
- Hataları erken fark etmek
- Üretimi anında durdurmak
- Sorunu çözmek ve tekrarını önlemek
Bu sayede hatalı ürünler hattın ilerisine gitmez, israf ve yeniden işleme maliyetleri azalır, çalışanlar kaliteyi sahiplenir.
Dört Adımda Jidoka
Jidoka’nın gücü, basit ama disiplinli adımlarından gelir. Her adım, hatayı sadece durdurmakla kalmaz; kök nedenini bulup bir daha yaşanmamasını sağlar.
1. Anormalliği Algıla
Makine sensörleri ya da operatör gözlemi ile normal dışı durum fark edilir. Örn: Parçanın ölçüsünün sapması, makineden gelen olağan dışı ses.
2. Üretimi Durdur
Anormallik devam etmeden süreç hemen durdurulur. Bu sayede hatalı ürünlerin çoğalması engellenir. Çalışan, andon kordonunu çekerek ya da sistem sinyal vererek üretimi durdurabilir.
3. Sorunu Düzelt
Ekip, anormalliğin nedenini hızlıca giderir. Bu, basit bir ayar olabilir ya da bakım ekibini çağırmayı gerektirebilir. Önemli olan üretime ancak sorun çözüldükten sonra devam etmektir.
4. Tekrarını Önle (Yerleşik Kalite)
Kalıcı çözüm uygulanır. Bu; standart iş güncellemesi, ek sensör, Poka-Yoke aparatları veya operatör eğitimi olabilir. Böylece aynı sorun bir daha yaşanmaz.
💡 Kısaca: Jidoka, sadece “hata yakalama” değil; “hata üretmeme” kültürüdür.