Üretimde verimlilik kaybının nedenleri her zaman büyük arızalar ya da teknolojik eksiklikler değildir. Çoğu zaman “küçük gibi görünen” kayıplar, günün sonunda devasa maliyetlere dönüşür. İşte bu kayıpları yalın üretim literatürü 6 ana başlık altında toplar: Altı Büyük Kayıp (Six Big Losses).
Günlük operasyonlarda fark edilmeyen bu kayıplar, aslında OEE’nin (Overall Equipment Effectiveness – Genel Ekipman Etkinliği) düşmesinin en temel nedenleridir. Onları tanımak, ölçmek ve iyileştirmek; verimlilik yolculuğunun ilk adımıdır.
6 Büyük Kayıp Nedir?
- Arızalar (Breakdowns)
Plansız makine duruşları, ekipman arızaları ve beklenmedik bakım sorunları.- Örnek: Bir motor arızası hattı 3 saat durdurur.
- Çözüm: Önleyici bakım, kestirimci sensörler.
- Kurulum ve Ayar Kaybı (Setup & Adjustments)
Kalıp değişimi, ekipman ayarı, ilk deneme ürünleri.- Örnek: Kalıp değişimi 2 saat sürer → günlük kapasite %15 düşer.
- Çözüm: SMED, standart iş adımları.
- Küçük Duruşlar (Minor Stops)
Sensör hataları, malzeme sıkışması, yanlış yerleştirilmiş parçalar.- Örnek: Operatör 10 dakikada bir küçük sorun çözmek zorunda kalır.
- Çözüm: Operatör eğitimi, kök neden analizi.
- Düşük Hız (Reduced Speed)
Makinenin teknik kapasitesinin altında çalışması.- Örnek: 100 parça/dakika yerine 80 parça/dakika hızda çalışma.
- Çözüm: Makine bakımı, hız standartları, proses iyileştirme.
- Üretim Hataları (Process Defects)
Hatalı ürünler, yeniden işleme veya hurdaya ayrılma.- Örnek: %5 fire → aylık binlerce ürün kaybı.
- Çözüm: Kaynakta kalite kontrol, jidoka uygulamaları.
- Başlangıç Kayıpları (Startup Losses)
Vardiya başı veya yeni ürün devreye alındığında yaşanan hatalar.- Örnek: İlk 30 dakikada üretilen ürünlerin %20’si reddedilir.
- Çözüm: İlk parça kontrolü, proses sabitleme.
Neden Önemli?
- OEE’nin üç ayağı (Kullanılabilirlik, Performans, Kalite) doğrudan bu 6 kayıptan etkilenir.
- Kayıpları net görmek, iyileştirme projelerini doğru önceliklendirmeyi sağlar.
- Hızlı kazanımlar için en çok “tekrar eden küçük kayıplar” hedeflenmelidir.
6 Büyük Kayıp, üretim yönetiminde verimlilik pusulasıdır. Nerede kaybettiğinizi bilmeden nerede kazanacağınızı bilemezsiniz. Bu kayıpları ölçmek, görünür hale getirmek ve sistematik şekilde azaltmak; işletmenizin rekabet avantajını güçlendirir.